Drewno konstrukcyjne i budowlane, także to używane do projektowania elementów małej architektury ogrodowej wymaga ochrony przed warunkami atmosferycznymi, szkodnikami czy grzybami. Kluczem do jego trwałości jest impregnacja, czyli nasycenie tkanki drzewnej chemicznymi środkami ochrony jeszcze zanim użyjemy go do budowy altanki, domku narzędziowego czy podłogi na tarasie.

Starannie zaimpregnowane drewno wymaga też okresowego malowania, lakierowania bądź zabezpieczania innego rodzaju preparatami. Dowiedz się wszystkiego o konserwacji drewna na zewnątrz, aby nie dopuścić do jego szybkiego niszczenia. 

Spis treści: 

Impregnacja drewna – pierwszy krok do trwałości

Impregnacja drewna, czyli nasycanie go chemicznymi środkami ochrony jest niezbędna, aby uchronić je przed grzybami i owadami. Impregnaty powinny gwarantować ochronę drewna konstrukcyjnego przed korozją biologiczną, czyli sprawiać, że drewno nie stanie się dobrą pożywką dla grzybów i będzie toksyczne dla owadów, przy jednoczesnym ograniczeniu szkodliwości dla roślin, zwierząt i ludzi. 

Z uwagi na fakt, że impregnaty trwale łączą się z włóknami drewna, są odporne na niekorzystne oddziaływanie czynników środowiskowych i nie grozi im wymywanie, wypłukiwanie, odparowanie czy utlenianie się. 

Zgodnie z obowiązującymi normami, impregnaty do drewna nie powinny:

  • przenikać przez powłoki malarskie,
  • powodować korozji metali (np. wbijanych w drewno gwoździ),
  • zwiększać zapalności drewna budowlanego,
  • wpływać na zmianę cech fizycznych i mechanicznych, czyli jakości drewna,
  • zmieniać swoich ochronnych właściwości wraz z upływem czasu. 

Drewno narażone na bezpośredni kontakt z glebą lub wodą oraz te drewniane elementy konstrukcyjne, do których trudno się dostać, czyli elementy nośne, trudne do wymiany lub naprawy wymagają szczególnie starannej impregnacji. 

Należy pamiętać, że ryzyko ataku szkodników biotycznych (czyli grzybów i owadów) na drewno jest wprawdzie zależne od stopnia jego wilgotności - im bardziej intensywny jest wpływ wilgoci, np. domek letniskowy zbudowany jest nad jeziorem, tym ryzyko ataku większe - ale są i takie owady, np. niektóre gatunki chrząszczy, które równie chętnie podejmą inwazję na drewno suche a w ramach międzygatunkowej współpracy wiele szkodników może się dodatkowo nawzajem wspierać. 

Jak chronić drewno przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych i dlaczego to takie ważne?

Nawet najstaranniej zaimpregnowane drewno budowlane wymaga okresowej konserwacji i stosowanie produktów takich jak bezbarwny lakier do drewna czy olej do drewna, które zapewniają mu dodatkową ochronę przed wilgocią, niekorzystnym oddziaływaniem promieniowania UV czy niszczycielskim działaniem szkodników jest niezbędne.

Preparat do ochrony drewnianych powierzchni na zewnątrz należy dobrać biorąc pod uwagę rodzaj drewna, właściwości ochronne samego preparatu oraz dodatkowe efekty estetyczne jakie można uzyskać dzięki jego użyciu. 

Sprawdź, jakie preparaty przeznaczone do malowania drewna na zewnątrz masz do dyspozycji i czym się od siebie różnią. 

Czym malować drewno na zewnątrz?

Stając przed dylematem, czy wybrać farbę do drewna, olej do drewna, czy może lakierobejcę musisz znać właściwości każdego z tych produktów oraz ich możliwe zastosowania. 

Tym, co łączy wszystkie preparaty do malowania drewna na zewnątrz (z wyjątkiem oleju) jest fakt, że tworzą one na jego powierzchni szczelne powłoki o różnym stopniu trwałości oraz o odmiennych właściwościach - sami musimy sprecyzować, na ochronie przed jakimi czynnikami (np. wilgoć, korozja biologiczna) zależy nam szczególnie. Tym, co najbardziej różni poszczególne rodzaje produktów, jest efekt dekoracyjny, jaki można dzięki nim uzyskać.

Przyjrzyjmy się różnicom pomiędzy lakierami, farbami oraz innymi preparatami przeznaczonymi do stosowania na zewnątrz.

Lakiery

Lakiery do drewna na zewnątrz najczęściej nie nadają koloru drewnianym powierzchniom (są transparentne), ani nie uwydatniają naturalnej struktury drewna, choć mogą wzmacniać naturalny kolor drewna, nadawać mu połysk lub matowy wygląd. Ich najważniejszym zadaniem jest stworzenie powłoki ochronnej, która zapobiega wnikaniu wilgoci głąb drewna, dzięki czemu możliwe jest zapobieganie jego rozprężaniu się i powstawaniu pęknięć. 

Lakier chroni drewno przed ścieraniem, zadrapaniami i uszkodzeniami mechanicznymi, co jest ważne, zwłaszcza na powierzchniach narażonych na intensywną eksploatację oraz tworzy gładką i łatwą do utrzymania w czystości warstwę. 

Istnieje wiele rodzajów lakierów do drewna, w tym lakiery na bazie wody, rozpuszczalników lub żywic. Każdy rodzaj wymaga innego sposobu aplikacji, a powstająca tzw. błona lakiernicza, czyli warstwa ochronna ma nieco inne właściwości.

Lakierobejce

Lakierobejce do drewna na zewnątrz łączą w sobie cechy lakieru (tworzy trwałą powłokę ochronną na powierzchni drewna) i bejcy (wnika w głąb drewna, podkreślając jego naturalny kolor i teksturę). 

Powstająca w wyniku malowania przeźroczysta lub półprzezroczysta warstwa pozwala na zachowanie widocznej struktury drewna, co sprawia, że wydaje się ono bardziej naturalne i atrakcyjne wizualnie. Jednocześnie lakierobejca chroni drewno przed wnikaniem wilgoci, co pomaga zapobiegać skurczom, rozprężaniom i pęknięciom oraz zabezpiecza je przed zużyciem mechanicznym oraz szkodliwym działaniem promieniowania UV - pomaga to chronić drewno przed blaknięciem i degradacją koloru pod wpływem słońca.

Lazury

Lazury są często stosowane w obiektach, w których ważne jest zachowanie naturalnego wyglądu drewna przy jednoczesnym zapewnieniu ochrony przed warunkami atmosferycznymi. Lazura penetruje drewno, co oznacza, że wnika w jego strukturę, a nie tylko tworzy powierzchniową warstwę,  zebezpieczjąc przed wilgocią. Niektóre lazury posiadają właściwości antygrzybiczne albo zawierają składniki ochronne przed promieniowaniem UV, dzięki czemu powłoka ochronna nie blaknie, a jej kolor nie płowieje pod wpływem słońca.

Niektóre lazury pozwalają osiągnąć dekoracyjne efekty, takie jak efekt patyny lub postarzenia drewna. Co ważne, lazurę można łatwo odnowić, nakładając kolejne warstwy na istniejącą powłokę.

Oleje

Oleje do drewna nie tworzą powłok ochronnych na jego powierzchni. Wnikają w głąb drewna, uzupełniając i wzbogacając naturalnie występujące w nim oleje oraz wzmacniając naturalną odporność. Co ważne, działają od wewnątrz i od zewnątrz. Olej nie tylko zabezpiecza, ale także ożywia wierzchnią warstwę drewna, nadając jej piękny kolor i przyjemną teksturę, a także zapobiega pękaniu i rozwarstwianiu się desek.

Istnieją różne rodzaje olejów do drewna, w tym oleje naturalne i oleje utwardzane, które mogą mieć różne dodatkowe właściwości, np. ochronę przed promieniowaniem UV czy grzybami.

Farby

Farby do drewna na zewnątrz pozwalają uzyskać powłokę w dowolnie wybranym kolorze i o różnym stopniu krycia. Wybór konkretnej farby zawsze podyktowany jest tym, czy chcesz pomalować swój domek narzędziowy bądź altankę zakrywając naturalny kolor drewna i nadając im nowy, czy zależy ci na uzyskaniu powłoki, która nie zakrywa całkowicie naturalnej struktury drewna i subtelnie podkreśla rysunek słojów.

Jak przygotować drewno do malowania?

Przygotowanie drewna na zewnątrz do malowania jest bardzo ważne, ponieważ przesądza o uzyskaniu powłoki o wymaganych parametrach fizycznych, chemicznych i mechanicznych. Malowanie drewna poszczególnymi preparatami może wymagać innego rodzaju przygotowań, ale w każdym przypadku zanim zaczniemy malować drewno w ogrodzie należy:

  • Ocenić stan elementów drewnianych, które chcemy pomalować - jeśli zauważymy istnienie uszkodzeń, próchno, pleśń lub inne problemy, przed malowaniem może być konieczne jego naprawienie lub wymiana. Jeśli drewno jest nierówne, ma ubytki i pęknięcia, warto wypełnić je za pomocą odpowiedniego masy szpachlowej lub kitu do drewna, a następnie poddać procesowi piaskowania lub szlifowania, aby uzyskać gładką powierzchnię.
  • Usunąć poprzednie warstwy lakierów, lakierobejc czy farb - umożliwi to nie tylko uzyskanie optymalnego efektu wizualnego podczas kolejnego malowania, ale także zagwarantuje, że wybrany preparat będzie miał możliwość swobodnej penetracji drewna. 
  • Pozwolić drewnu wyschnąć po ewentualnym czyszczeniu i uzupełnianiu ubytków - drewno przed malowaniem powinno być suche i czyste, wolne od starych, łuszczących się powłok. 
  • Przykryć obszary, które nie mają być malowane (np. okucia, szyby) taśmą malarską, folią, kartonem itp. - odpowiednie zabezpieczenie umożliwi szybką aplikację wybranego preparatu oraz ułatwi sprzątanie po malowaniu. 

Malowanie drewnianych konstrukcji – domki, altany, meble i inne

Ponieważ specyfika malowania różnych drewnianych konstrukcji, od domków na narzędzia, przez altanki, aż po meble ogrodowe i wiaty na samochód, jest odmienna, zawsze należy uzyskać więcej informacji na temat konserwacji wybranej konstrukcji. 

Jeśli zastanawiasz się czym pomalować altankę albo czy preparat, którym dysponujesz nadaje się do malowania desek z drewna egzotycznego, wiele cennych informacji znajdziesz w naszym artykule: Konserwacja domków drewnianych i altanek w ogrodzie

Oczyszczanie, zabezpieczanie i malowanie drewna na zewnątrz uzależnione jest w równej mierze od zastosowanych gatunków drewna, jak i przeznaczenia poszczególnych konstrukcji czy efektów estetycznych, które planujemy osiągnąć. 

O tym, w jaki sposób możesz zabezpieczyć drewno tarasowe dowiesz się z kompendium, które przygotowaliśmy specjalnie z myślą o osobach, które chcą przedłużyć żywotność swojego tarasu oraz sprawić, że korzystanie z niego będzie prawdziwą przyjemnością zapraszamy do arykułu: Jak konserwować i czyścić drewniany taras?

Kolor czy przezroczystość? Jak wybrać odpowiednią estetykę dla twojego drewna na zewnątrz?

Jak wspomniano, drewniane elementy architektury ogrodowej można pomalować preparatem przezroczystym (transparentnym) bądź półprzezroczystym, który umożliwia wyeksponowanie naturalnego usłojenia drewna albo takim, który chroni i dekoruje drewno zakrywając jego charakterystyczną strukturę i nadając powierzchni preferowany przez nas kolor. 

Decydując się na radykalną zmianę koloru drewna należy wziąć pod uwagę zasady dotyczące komponowania kolorów elewacji budynków oraz innych elementów architektonicznych z otoczeniem. Nie chodzi tu o narzucanie koncepcji estetycznej, ale o wzięcie pod uwagę faktu, że lokalne normy, przepisy i wytyczne urbanistyczne mogą określać, jakie kolory są dozwolone w danej okolicy. Wybierając kolory, zastanów się nad tym, czy chcesz stworzyć kontrast, który przyciągnie uwagę, czy też bardziej harmonijne połączenie z otoczeniem. Obiekty architektoniczne z drewna zaimpregnowanego i pomalowanego w taki sposób, że widoczne są słoje bywają kluczowe, kiedy chcemy stworzyć wrażenie naturalności - zbyt wiele intensywnych kolorów może wprowadzać wrażenie chaosu.